6 دقیقه خواندن
آیا پس از صحبت کردن با فردی، دوباره در ذهن خود با خود با چنین سوالی برخورده اید که جانب مقابل با صحبت‌اش به من صدمه زد یا تعریف کرد و یا هم غیر مستقیم به من توهین کرد یا تعریف؛ همین‌طور جملات دیگر. این احساس سردرگمی به شما می‌فهماند که مورد ٖآزار قرار گرفته اید. جالب است بدانید از انواع سوء استفاده‌ها که وجود دارد یعنی جسمی، مالی، جنسی و...؛ اما سوء استفاده عاطفی رایج‌ترین نوع آن است. حالا در مورد این‌که در چه موارد توسط چه کسی و در چه زمانی، مورد سوء استفاده عاطفی قرار می‌گیرید، اطلاع دارید؟ اگر پاسخ شما نخیر است، پس با خوانش متن حاضر در مورد چیستی سوء استفاده عاطفی، انواع، اعراض و راه بیرون رفت از این وضعیت، معلومات دریافت کنید.
سوء استفاده عاطفی یعنی استفاده از احساسات یک فرد، سرزنش کردن، دست‌کاری کردن و ایجاد حس شرمساری در فرد مقابل است که اغلب به طور پنهانی، ظریف، غیر منتظره و یا هم آشکار صورت می‌گیرد. بسیاری از قربانیان این‌نوع سوء استفاده، بدون این‌که متوجه باشند، در یک رابطه عاطفی سمی قرار داشته و در حال اذیت شدن هستند. ایجاد اعتماد ناپایدار، محدود کردن حقوق آزادی‌های فرد، تحریک و ایجاد وابستگی، از جمله اشکال مختلف سوء استفاده عاطفی محسوب می‌شوند. هدف اصلی سوء استفاده عاطفی در یک رابطه، کنترل طرف مقابل از طریق ساکت کردن و بی‌اعتبار کردن فرد استفاده شونده است. هم‌چنان افرادی که به دنبال سوء استفاده عاطفی هستند، احساسات فرد مقابل را نادیده می‌گیرند و به دنبال به دست آوردن منافع شخصی خود است که این وضعیت باعث کاهش اعتماد به نفس و افزایش استرس و در کل تضعیف سلامت روان در فرد استفاده شونده می‌شود.
علایم سوء استفاده عاطفی
اگر در رابطه‌ی دوطرفه؛ احساس زخم خوردن، ناراحتی، سوءتفاهم، استرس، بی‌ارزش بودن و کلمات توهین‌آمیز داشتید و جانب مقابل انتظارات غیر واقعی از شما داشت، این‌ها علایمی از موجودیت و اثبات سوء استفاده عاطفی در رابطه شما است. درخواست‌های غیر منطقی، برآورده کردن نیازهای فرد سوء استفاده کننده با کنار گذاشتن همه‌ی موارد، درخواست سپری کردن همه‌ی وقت از سوء استفاده کننده، همیشه ناراضی بودن، انتقاد از شما برای انجام ندادن وظایف با توجه به معیارهای‌شان، همیشه تایید نظر و هم‌نظر بودن یعنی اجازه مخالفت نظر را نداشتن، مسخره و توهین کردن، ایجاد حس شرمساری، نادیده گرفتن و دست کم گرفتن، این‌ها از جمله علایم سوء استفاده عاطفی اند.
انواع سوء استفاده عاطفی
تلاش برای کنترل رفتار فرد مقابل، بحث و مخالفت مداوم، حسادت و مالکیت بر فرد، منزوی کردن فرد از خانواده و دوستان، اجتناب از محبت و توجه، سرزنش و توهین کلامی انواع سوء استفاده عاطفی اند اما در کل این‌را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد:
۱. سوء استفاده عاطفی در روابط شخصی
۲. سوء استفاده عاطفی در روابط حرفه‌ای
۳. سوء استفاده عاطفی در خانواده
۴. سوء استفاده عاطفی در روابط دوستی
در هر چهار نوع روابط بالا وقتی از احساسات برای کنترل و مدیریت فرد استفاده شود و یا با استفاده از عاطفه برای تحقیر و تهدید، هم‌چنان استفاده از عاطفه به عنوان سلاح از جمله چند نمونه از انواع سوء استفاده عاطفی در روابط هستند که فرد به دنبال کنترل است.
راه‌های پیش‌گیری از سوء استفاده عاطفی
· در مقابل خواسته‌های خلاف میل‌تان، نه گفتن را تمرین کنید.
· از درگیر شدن با یک آزارگر عاطفی خودداری کنید.
· با آن‌چه که سوء استفاده عاطفی است آشنا شوید.
· ویژگی‌های یک رابطه سالم را بشناسید.
· در زندگی به اولویت‌ها و روابط خود مرز تعیین کنید.
· از دیگران (خانواده، داکتر...) کمک بگیرید.
· به خاطر چیزی که کنترل آن‌را ندارید، خود را سرزنش نکنید.
· مثبت فکر کنید و به نیازهای خود برسید.
· برای رفع نیاز و خواست طرف مقابل (سوء استفاده‌گر) تلاش نکنید.
· خود را تغییر بدهید.
· اعتماد به نفس داشته باشید و اگر ندارید راه‌های اعتماد به نفس را بخوانید و بالا ببرید.
· چیزهای که شما را خوش‌حال و مثبت می‌سازد دریابید.
· در صورت نیاز به قطع رابطه فکر کنید.
نتیجه
ممکن است در زندگی هر فردی گاهی تجربه‌ی سوء استفاده عاطفی را چه در رابطه دوستی، زناشویی، کاری یا خانوادگی داشته باشد که شناخت رفتارهای آزاردهنده عاطفی، داشتن معلومات در مورد راه‌های بیرون رفت، پیش‌گیری مهم است. مگر در صورتی که احساس می‌کنید به شکل موثر نمی‌توانید با این رفتارها با فرد سوء استفاده‌گر مقابله کنید، پس به یک مشاور روان درمان یا داکتر روان صحبت کنید تا به شما تکتیک‌ها و رویکردهای مقابله را آموزش دهد.